Đại biểu Hoàng Đức Thắng, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị:

Thứ nhất, giao thông đường bộ là một thể thống nhất được liên kết chặt chẽ, đồng bộ và tương tác bởi 4 thành tố là: Kết cấu hạ tầng, phương tiện giao thông, người điều khiển phương tiện và người tham gia giao thông, quy tắc giao thông đường bộ. Cả 4 thành tố này là đối tượng điều chỉnh của Luật GTĐB hiện hành.  Việc tách Luật GTĐB hiện hành thành Luật GTĐB (sửa đổi) và Luật Đảm bảo trật tự, an toàn giao thông đường bộ là không hợp lý bởi các lý do sau đây:

Cần khẳng định, hơn 10 năm qua, thực thi Luật GTĐB, lĩnh vực GTĐB do Bộ Giao thông Vận tải chịu trách nhiệm quản lý tổng thể, toàn diện, xuyên suốt, ổn định trong nhiều năm qua, đã góp phần rất quan trọng trong việc đầu tư phát triển mạng lưới GTĐB rộng khắp trong cả nước. Công tác phối hợp đảm bảo trật tự an toàn GTĐB theo quy định pháp luật có những tiến bộ tích cực, mặc dù còn những khó khăn, hạn chế cần giải quyết, khắc phục.

Tờ trình về dự án Luật Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ dường như thấy rằng các cơ sở chính trị, pháp lý được viện dẫn và phân tích không đúng với tinh thần nội dung chỉ đạo của Ban Bí thư tại Chỉ thị 18- CT/TW, ngày 4/9/2012 là: “Tiến hành rà soát, sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện hệ thống pháp luật về trật tự, an toàn giao thông  phù hợp với tình hình mới”; Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII khẳng định: “Một cơ quan thực hiện nhiều việc và một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính”; Nghị quyết số 17 - NQ/TW, ngày 1/8/2007 của Ban Chấp hành Trung ương khóa X xác định: “Một số nhiệm vụ thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an có đủ điều kiện dân sự hóa thì chuyển cho các bộ không thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh quản lý nhằm tập trung hơn nhiệm vụ xây dựng quân đội, công an cách mạng chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”.

Vậy, Ban Bí thư có yêu cầu phải nghiên cứu để xây dựng riêng Luật Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ; chuyển nhiệm vụ có tính dân sự (sát hạch, cấp giấy phép lái xe cho công dân) về cho Bộ Công an thực hiện không ? Chưa nói đến chương trình xây dựng luật, pháp lệnh 2020 thì Quốc hội đã thống nhất sửa đổi Luật Giao thông đường bộ đó sao?  Như vậy, có hay không có cơ sở chính trị, pháp lý bảo đảm thuyết phục như báo cáo hồ sơ dự án luật trình Quốc hội ?

Mặt khác, phân tích những vấn đề bất cập, chưa sát với thực tiễn của Luật Giao thông đường bộ hiện hành thì thực tiễn này chính là những vấn đề mà vì thế, Quốc hội mới cần xem xét sửa đổi cho nó phù hợp ngay trong bản thân nội dung, nội hàm của Luật Giao thông đường bộ hiện hành, chứ đâu phải là lý do phải tách thành 2 luật mới giải quyết được? Đồng thời, khi dẫn kinh nghiệm một số ít các nước có luật chuyên biệt về trật tự an toàn giao thông tách bạch với quy định xây dựng phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, nhưng chắc hẳn gì đã là như thế? Cần phải hiểu đầy đủ nội dung trong tổng thể hệ thống pháp luật và điều kiện cụ thể mỗi quốc gia đó. Trên thực tế, phần lớn các quốc gia tiến bộ khác trên thế giới họ làm luật về giao thông có thể có tên gọi khác nhau; Luật An toàn giao thông hay Luật Giao thông đường bộ thì đều điều chỉnh thống nhất các thành tố tương tự Luật Giao thông đường bộ Việt Nam, vậy tại sao chúng ta không nghiên cứu, phân tích, học hỏi?

Bảo đảm an toàn giao thông là mục tiêu rất quan trọng của hoạt động GTĐB. Mức độ an toàn giao thông đều phụ thuộc và chịu tác động bởi 4 thành tố về kết cấu hạ tầng, phương tiện, người điều khiển phương tiện và người tham gia giao thông, quy tắc giao thông chứ không riêng gì thành tố nào. Trong trường hợp cả hai bộ cùng tham gia quản lý theo cách mà dự án luật quy định là tách bạch lĩnh vực bảo đảm trật tự an toàn giao thông và xây dựng, phát triển kết cấu hạ tầng giao thông thì khi các vụ tai nạn giao thông xảy ra mà lý do từ vi phạm các thành tố tổng hợp thì ngành nào sẽ phải chịu trách nhiệm đây? Chắc chắn là không ai cả!

Các luật đường sắt, đường thủy nội địa, hàng hải, hàng không dân dụng Việt Nam đang có kết cấu và bao gồm có 4 thành tố tương tự Luật GTĐB mang tính quy chuẩn, thống nhất, đồng bộ. Nếu tách Luật GTĐB thành 2 luật sẽ phá vỡ kết cấu vốn đã hợp lý, lô gic trong hệ thống luật giao thông, hay nói rộng ra là phá vỡ những quy chuẩn, nền tảng thống nhất của cả hệ thống pháp luật nước nhà và sẽ tạo ra “tiền lệ” rất nguy hiểm cho công tác xây dựng pháp luật theo kiểu “tuỳ nghi” sau này .

Trong trường hợp tách thành 2 luật như dự thảo thì không thể giữ nguyên tên Luật Giao thông đường bộ mà cần phải đổi thành tên khác thì mới phù hợp với nội hàm, bởi vì nó chỉ còn 2 thành tố là kết cấu hạ tầng giao thông và phương tiện giao thông. Theo đó, chẳng nhẽ lại đặt tên là: “Luật kết cấu hạ tầng và phương tiện giao thông” bên cạnh Luật Bảo đảm trật tự an toàn giao thông được sao?

Thứ hai, chúng ta đã và đang thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về quản lý hoạt động đất nước theo hướng trách nhiệm, chuyên nghiệp, hiệu quả, quyền lực phải được kiểm soát chặt chẽ, tránh cục bộ, khép kín. Vì vậy, vấn đề chuyển thẩm quyền cấp giấy phép lái xe mô tô, ô tô từ Bộ Giao thông Vận tải sang Bộ Công an cần được đánh giá tác động toàn diện, khách quan, khoa học chứ không đơn giản như giải trình báo cáo dự án luật như nhiều đại biểu đã phát biểu trước.

Từ những vấn đề nêu trên, tôi cho rằng cơ sở để xây dựng Luật Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông có gì đó còn rất “khiên cưỡng, áp đặt”, không có cơ sở khách quan, khoa học, chắc chắn; không thuyết phục. Vì vậy, tôi đề nghị Quốc hội xem xét không tách Luật Giao thông đường bộ hiện hành thành 2 luật như dự án luật và không chuyển thẩm quyền cấp giấy phép lái xe mô tô và ô tô từ Bộ Giao thông Vận tải sang Bộ Công an. Cần nghiên cứu tổng thể những vấn đề còn bất cập để tích hợp, sửa đổi nội dung cho một dự án chung, thống nhất là: Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi).
 

Đại biểu Đỗ Văn Sinh, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị:

Việc chuyển thẩm quyền cấp giấy phép lái xe ô tô, mô tô từ Bộ Giao thông Vận tải sang Bộ Công an là chưa thuyết phục và cần phải được đánh giá một cách toàn diện, khách quan, khoa học bởi các lý do sau đây:

Thứ nhất, Nghị quyết số 17 - NQ/TW, ngày 1/8/2007 của Ban Chấp hành Trung ương khóa X xác định: “Một số nhiệm vụ thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an có đủ điều kiện dân sự hóa thì chuyển cho các bộ không thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh quản lý nhằm tập trung hơn nhiệm vụ xây dựng quân đội, công an cách mạng chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”.

Thứ hai, thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, từ năm 1995, Bộ Giao thông Vận tải nhận nhiệm vụ quản lý việc cấp giấy phép lái xe mô tô và ô tô từ Bộ Công an. Khi đó cả nước có 127 cơ sở đào tạo lái xe có cơ sở vật chất còn thiếu thốn bởi kinh phí đầu tư chủ yếu từ ngân sách nhà nước. Đến nay, đã có 463 cơ sở đào tạo lái xe mô tô, 339 cơ sở đào tạo lái xe ô tô và 135 trung tâm sát hạch lái xe ô tô, được xã hội hóa 100% với hệ thống vật chất, trang thiết bị tương đối đồng bộ, đáp ứng được yêu cầu, phù hợp với thực tiễn. Ngành giao thông vận tải đã và đang triển khai đầu tư, trang thiết bị công nghệ quản lý hiện đại trong việc cấp, đổi, quản lý giấy phép lái xe tại Tổng cục Đường bộ Việt Nam và 63 Sở Giao thông Vận tải và thực hiện trên Cổng Dịch vụ công quốc gia về thủ tục đổi giấy phép lái xe cấp độ 3. Như vậy, về cơ bản ngành giao thông vận tải đã đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Thứ ba, thời gian qua có ý kiến cho rằng chất lượng công tác đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe còn có tồn tại là nguyên nhân chính dẫn đến tai nạn giao thông cho nên cần chuyển sang Bộ Công an quản lý. Nhưng qua con số thống kê cho thấy số người chết do tai nạn giao thông tính trên 100.000 giấy phép lái xe được cấp, lại liên tục giảm, năm 1995 là 661 người, năm 2020 ước còn dưới 15 người. Mặt khác, qua thống kê, phân tích các vụ tai nạn cho thấy nguyên nhân chính của các vụ án là do ý thức của người tham gia giao thông, người điều khiển phương tiện gây ra và 90% các vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra đối với người điều khiển phương tiện có thâm niên lái xe từ 7 - 10 năm. Như vậy, ý kiến trên là chưa có cơ sở thuyết phục.

Thứ tư, hiện nay ngành giao thông vận tải có khoảng 2.200 cán bộ công chức đang làm nhiệm vụ quản lý lĩnh vực này. Trong trường hợp chuyển nhiệm vụ này sang Bộ Công an thì phải sắp xếp cho lực lượng lao động này, trong khi Bộ Công an lại cần phải bổ sung thêm lực lượng để tiếp nhận công việc. Ngoài ra, toàn bộ cơ sở vất chất kỹ thuật có giá trị hàng trăm tỉ đồng của ngành giao thông vận tải có nguy cơ bị lãng phí, trong khi ngành công an cần phải đầu tư, trang thiết bị bổ sung sẽ gây tốn kém cho ngân sách nhà nước.

Thứ năm, trong thực tế hiện nay, hầu như các văn bằng, giấy tờ hành chính đều có làm giả, thậm trí có cả tiền giả, vậy thì giấy phép lái xe, sổ hộ khẩu, hộ chiếu, chứng minh nhân dân cũng không phải là ngoại lệ. Do đó, nếu như trong trường hợp cứ xuất hiện văn bằng, giấy tờ giả đang thuộc trách nhiệm của cơ quan này quản lý thì lại chuyển sang cơ quan khác quản lý thì rất không hợp lý, gây rối loạn xã hội.

Từ tình hình thực tế và những căn cứ nêu trên, tôi đề nghị Quốc hội xem xét không tách Luật Giao thông đường bộ hiện hành thành 2 luật như dự án và không chuyển thẩm quyền cấp giấy phép lái xe mô tô và ô tô từ Bộ Giao thông Vận tải sang Bộ Công an.